Zorgprofessionals

Zorgprofessionals zijn onvoldoende toegerust om suïcidaliteit te herkennen en te behandelen. We bevorderen dat suïcidepreventie een structureel onderdeel wordt van de opleiding van zorgprofessionals (psychologen, psychiaters, huisartsen, SEH artsen en verpleegkundigen).

Suïcides voorkomen door opleiding van zorgprofessionals

De Ivonne van de Ven Stichting doet een klemmend beroep op degenen die verantwoordelijk zijn voor de opleiding van zorgprofessionals die in hun beroep te maken krijgen met cliënten met suïcidaal gedrag.

Als organisatie van nabestaanden die een dierbare verloren door suïcide, pleit de Ivonne van de Ven Stichting voor een aanpassing van opleidingen. Verhalen van nabestaanden maken duidelijk dat zorgprofessionals lang niet altijd voldoende toegerust zijn om professioneel te handelen als zij geconfronteerd worden met een cliënt met suïcidaal gedrag.

Onze oproep

Geef kennis en vaardigheden voor de signalering, diagnose en behandeling van suïcidaal gedrag een passende plaats in het opleidingsprogramma en de landelijke opleidingseisen voor opleidingen op mbo, hbo en wo-niveau. Het gaat o.a. om verpleegkundigen, POH-ers GGZ, SPV-en, huisartsen, SEH artsen, psychologen en psychiaters. Als deze zorgprofessionals beter geleerd hebben hoe om te gaan met cliënten met suïcidaal gedrag, dan kunnen zij in de toekomst mogelijk het verschil maken tussen leven of dood.

Structureel inbedden

Zorg voor structurele inbedding van relevante kennis en vaardigheden in de opleidingsprogramma’s, zodat alle toekomstige zorgprofessionals deze kennis verwerven onafhankelijk van de instelling waar ze opgeleid zijn.

Wetenschappelijke evidentie

Wij pleiten ervoor om binnen de opleidingen suïcidaal gedrag vanuit wetenschappelijke kennis te benaderen.

Lange tijd werd suïcidaal gedrag gezien als een bewuste, te respecteren keuze. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat die benadering in de meeste gevallen op een mythe berust. [i]
Iemand met suïcidaal gedrag heeft last van dwangmatig gepieker, kokerdenken, intrusies en heeft geen controle meer over de eigen gedachten. Die personen willen niet zozeer dood, maar willen dat er een einde komt aan hun psychische lijden. [ii]

Suïcidaal gedrag op zichzelf vraagt om een passende en vaak acute zorg en behandeling. Suïcidaliteit is niet slechts een bijverschijnsel van een stemmings- en of persoonlijkheidsstoornis.[iii]
Voor artsen en hulpverleners is een cliënt verliezen door suïcide vaak traumatiserend .[iv] Een goede toerusting tijdens de opleiding is ook daarom voor henzelf van groot belang.
Lange tijd is in de GGZ en in de opleidingen voor professionals die in de GGZ gaan werken, eenzijdig de nadruk gelegd op het wettelijke beroepsgeheim. Er bestaat in Nederland echter ook een wettelijke zorgplicht.[v] De geheimhoudingsplicht houdt hulpverleners soms tegen om samen te werken met de naasten van hun cliënt, terwijl juist dat van groot belang kan zijn voor diens herstel.
Onderzoek laat zien dat opleiding leidt tot toegenomen vertrouwen in het omgaan met cliënten met suïcidaal gedrag. Bij cliënten van getrainde professionals nemen suïcidale gedachten sneller af dan bij niet getrainde professionals.[vi]

Aanpassing

In de meeste opleidingen vraagt het opnemen van kennis en vaardigheden voor de signalering, diagnose en behandeling van suïcidaal gedrag om aanpassingen: (a)de ontwikkeling van passende eindtermen en programma’s, (b) de training van de docenten en (c) het in uitvoering nemen van programma’s. In enkele opleidingen, met name via de RINO’s, wordt hieraan gewerkt.

Kennis en vaardigheden

Voor elke opleiding is een passende invulling vereist van dat deel van het curriculum dat betrekking heeft op professioneel leren handelen in het geval van suïcidaal gedrag. De volgende bouwstenen kunnen daarbij behulpzaam zijn. Studenten verwerven in hun basisopleidingen:

Inzicht in resultaten van onderzoek naar suïcidaal gedrag en suïcidepreventie;
Kennis van methoden van diagnose en behandeling van suïcidaal gedrag en relevante medicatie;
De vaardigheid om signalen van suïcidaal gedrag te herkennen en bespreekbaar te maken, herhaald trainen van deze vaardigheid gedurende een opleiding;
De vaardigheid om contact te maken door empathie en professionele betrokkenheid;
De vaardigheid om samen te werken met naasten van een cliënt met suïcidaal gedrag;
De vaardigheid om samen met de cliënt en zijn of haar naasten een veiligheidsplan op te stellen;
De vaardigheid samen te kunnen werken met andere zorgverleners in de keten.

Tijdens hun beroepsloopbaan ontwikkelen zorgprofessionals zich verder o.a. door:

Periodiek reflecteren op het werk met cliënten met suïcidaal gedrag; herhalen van de training van vaardigheden om suïcidaal uit te vragen en bespreekbaar te maken.
Kennis nemen van nieuwe inzichten in suïcidaal gedrag, in diagnose en behandelmethoden.

Oproep

In 2019 organiseerde de Ivonne van de Ven Stichting samen met hoogleraar psychologie van suïcidepreventie Ad Kerkhof een petitie, om aan de orde te stellen dat professioneel handelen in het geval van suïcidaal gedrag thuishoort in de opleiding van zorgprofessionals. Een breed comité van aanbeveling ondersteunde deze petitie en 8926 mensen ondertekenden. Staatssecretaris Blokhuis van VWS en de Vaste Kamercommissie hebben de petitie onder instemming in ontvangst genomen.

De Tweede Kamer nam op 19 november 2021 een motie aan waarin de regering gevraagd wordt te stimuleren dat meer relevante (beroeps)opleidingen aandacht besteden aan suïcidepreventie en verschillende ministeries te betrekken waaronder OCW. ([vii]

Het is nu aan de verenigingen van beroepsgroepen en onderwijsinstellingen om de uitdaging aan te gaan en hun opleidingen aan te passen.